Afryka

Nr 41 (2015): Afryka
Artykuły

Kult maryjny w Etiopskim Kościele Ortodoksyjnym

PDF
  • Marcin Krawczuk

Opublikowane 2015-04-01

Słowa kluczowe

  • Virgin Mary,
  • theology,
  • Christian art,
  • religious poetry,
  • Ark of the Covenant

Abstrakt

W artykule opisano rolę, jaką odgrywa kult Maryi1 w Etiopskim Kościele Ortodoksyjnym, jednej z najstarszych wspólnot chrześcijańskich na świecie. Po krótkim wprowadzeniu na temat historii tego Kościoła, scharakteryzowano kult maryjny w Etiopii, oraz jego przejawy w liturgii, sztuce, piśmiennictwie i codziennej pobożności. Jeden z badaczy orientalnego chrześcijaństwa Paul Krüger określił Kościół Etiopski jako dysponujący „bogactwem dziecięcego zaufania i dziecięcej miłości do Maryi”. Warto jednak pokazać, że cześć maryjna w Etiopii ma solidną podbudowę intelektualną i teologiczną, którą zachodni obserwatorzy niejednokrotnie ignorowali.

PDF

Bibliografia

  1. Abraha F., Psicologia religiosa del cristiano etiopico, “Quaderni di Studi Etiopici” 1, 1980.
  2. Adamiak E., Mariologia, Poznań 2003.
  3. Atiya A. (red.), The Coptic encyclopedia, New York 1991.
  4. Alvares F., Verdadeira informação das terras do preste João das Indias, Lisboa 1889.
  5. Wondmagegnehu Aymro, Motovu J. (red.), The Ethiopian Orthodox Church, Addis Ababa 1970.
  6. Annequin G., L’illustration des Ta’amra Maryam de 1630 à 1730. Quelques remarques sur le premier style de Gondar, “Annales d’Éthiopie” 9, 1972, s. 193–226.
  7. Bartnicki A., J. Mantel-Niećko, Historia Etiopii, Wrocław 1987.
  8. Yimam Baye, The pragmatics of greetings, felicitation and condolence expressions in four Ethiopian languages, “African Languages and Cultures” 10, 2, 1997, s. 103–128.
  9. Bezold C. (wyd.), Kebra Nagast. Die Herrlichkeit der Könige, München 1905.
  10. Caquot A., Aperçu préliminaire sur le Maṣḥafa Ṭēfut de Gechen Amba, “Annales d’Éthiopie” 1, 1955, s. 89–108.
  11. Chojnacki S., Notes on a lesser-known Marian iconography in 13th and 14th Century Ethiopian painting, „Aethiopica” 5, 2002, s. 42–66.
  12. Rossini C. Conti (tłum.), Documenta ad illustrandam historiam. 1, Liber Axumae, Parisiis; Lipsiae, 1910.
  13. Rossini C. Conti, Note per la storia litteraria abissina, „Rendiconti della Reale Accademia dei Lincei. Classe di Scienze Morali, Storiche e Filologiche” 5, 8, 1899, s. 197–220, 263–285.
  14. Crummey D., Literacy in an oral society: the case of Ethiopian land records, w: “Journal of African Cultural Studies” 18, 1, 2006, s. 9–22.
  15. Derat M.-L., La domaine de rois éthiopiens. Espace, pouvoire, monachisme, Paris 2003.
  16. Ferenc A., Writing and literature in Classical Ethiopic (Giiz), w: Literatures in African languages, red. Bogumił Andrzejewski, Stanisław Piłaszewicz, Witold Tyloch, Warszawa-Cambridge 1985, s. 255–299.
  17. Fiaccadori G., Aethiopica minima, „Quaderni Utinensi” 7, 1989, [1993], s. 145–165.
  18. Fritsch E., The liturgical year of the Ethiopian Church, w: “Ethiopian Review of Cultures” special issue, 9/10, 2001.
  19. Hayoz Ch., Portrait de Marie; Complainte de la Vierge, Fribourg 1956.
  20. Heldman M., The Marian icons of the painter Frē Seyon. A study in fifteenth-century Ethiopian art, patronage and spirituality, Wiesbaden 1994.
  21. Heyer F., Die Kirche Äthiopiens, Berlin-New York, 1971.
  22. Hirsch B., F. X. Fauvelle-Aymar, Aksum après Aksum. Royauté, archéologie et herméneutique chrétienne de Ménélik II (r. 1865–1913) à Zära Yaqob (r. 1434–1468), „Annales d’Éthiopie” 17, 2001, s. 57–107.
  23. Jastrzębowska E., Bild und Wort: das Marienleben und die Kindheit Jesu in der christlichen Kunst vom 4. bis 8. Jh. und ihre apokryphen Quellen, Warszawa 1992.
  24. Kane T. L., Amharic-English dictionary, Wiesbaden 1990.
  25. Kołakowska K., Nie imię czyni człowieka? Etiopskie nazwy własne w procesie identyfikacji pozycji społeczno-kulturowej, w: Role społeczne płci w Afryce Subsaharyjskiej, pod red. Laury Łykowskiej, Warszawa 2012, s. 15–27.
  26. Krüger P., Maria i Ecclesia w liturgii etiopskiej, w: Teksty o Matce Bożej. Kościoły przedchalcedońskie, wstęp, wybór, oprac., posł. Henryk Paprocki, Niepokalanów 1995, s. 70–87.
  27. Lur’e V. M., Iz Ierusalima v Aksum čerez Hram Solomona. Arhaičnye predaniâ o Sione i Kovčege Zaveta v sostave Kebra Negest i ih translâciâ čerez Konstantinopol’, „Hristianskij Vostok” new ser. 2 [8], 2000, s. 137–206.
  28. Kaplan S., Seeing is believing. The power of visual culture in the religious world of Aşe Zär‘a Ya‘eqob of Ethiopia (1434–1468), „Journal of Religion in Africa” 32, 4, 2002, s. 403–421.
  29. Kur S., Herezja (?) Stefanitów w Kościele Etiopskim, „Warszawskie Studia Teologiczne” 19, 2006, s. 211–218.
  30. Lanczkowski G., Zur äthiopischen Madonnenverehrung, „Zeitschrift für Kirchengeschichte” 66, 1954/1955, s. 25–38.
  31. Marcus C., In praise of women: the veneration of the Virgin Mary in the Ethiopian Orthodox Ch G. urch, “Journal of Ethiopian Studies” 35, 1, 2002, s. 9–26.
  32. Migliorati, Il culto di Maria in Etiopia, w: Miscellanea Aethiopica reverendissimo domino Stanislao Kur septuagenario professori illustrissimo viro amplissimo ac doctissimo oblate, Warszawa 2000 (=Warszawskie Studia Teologiczne 12, 2), s. 181–202.
  33. van den Oudenrijn M.-A., La dévotion mariale dans l’église d’Éthiopie, w: Hommage aux catholiques suisses, Fribourg 1954.
  34. Paprocki H. (wstęp, wybór, oprac., posł.), Teksty o Matce Bożej: kościoły przedchalcedońskie, Niepokalanów 1995.
  35. Ricci L. (tłum.) „Il libro della luce” di negus Zar‘a Ya‘qob (Mashafa Berhan), Louvain 1965.
  36. Rubinkowska H., Kobiety w elitach władzy Cesarstwa Etiopskiego, „Afryka” 28, 2008, s. 60–80.
  37. Siniscalco P., Starożytne kościoły wschodnie. Historia i literatura, Kraków 2013.
  38. Starowieyski M. (red.), Apokryfy Nowego Testamentu. T. 1, Ewangelie apokryficzne, Lublin 1980.
  39. da Ḥēbo Agostino Tedla, Il Tabot: la sua importanza religiosa e giuridico-cultuale nella Chiesa etiopica, “Orientalia Christiana Periodica” 60, 1994, s. 131–157.
  40. Beyene Yacob, Controversie christologiche in Etiopia, Napoli 1977.