Afryka

Nr 49 (2019): Afryka
Artykuły

Prawo i sprawiedliwość w kulturze Ewe. Osądzanie i przebaczanie

PDF
  • Edward Sito

Opublikowane 2019-04-01

Słowa kluczowe

  • Ewe,
  • Togo,
  • Benin,
  • prawo,
  • sprawiedliwość,
  • osądzanie,
  • przebaczanie
    • ...Więcej
    Mniej

Abstrakt

Wychodząc od defi nicji pojęcia prawa wśród ludu Ewe – se (jego dosłowny sens oznacza granicę, której nie należy przekraczać) oraz sprawiedliwości dzodzoenyenye (w sensie ontologicznym) i nutefewowo (w sensie egzystencjalnym), niniejszy artykuł jest przedstawieniem procesu osądzania i przebaczania w kulturze Ewe – ludu zamieszkującego południowe Togo i Benin. W kulturze Ewe proces osądzania przebiega w społeczności, najbliższej rodzinie lub wśród mieszkańców wioski. Popełnienie złego czynu oznacza zlekceważenie prawidłowych relacji z bogiem Mawu, obrazę bóstw Tro lub vodou, brak szacunku dla przodków, przewinienia względem rodziny lub wioski. Wykroczenia te znajdują swoje odzwierciedlenie w zwrotach językowych wyrażające popełnienie zła. Następnie przedstawiono sam proces osądzania: procedury osądów tradycyjnych, przebieg procesu tradycyjnego, wydanie wyroku, przebaczenie i oczyszczenie. Poddano także analizie akty i konsekwencje cudzołóstwa oraz rytuał oczyszczający afofofo. Sam wyrok, co jest istotne, dyktowany jest chęcią zażegnania konfl iktu i zakończenia rozdźwięku we wspólnocie.

PDF

Bibliografia

  1. Adabra Agbalényo K., Aux sources de l’histoire et des traditions evè: l’exemple de l’Avé, Éditions Saint Augustin Afrique, Lomé 2012.
  2. Adjasou G. Komi Mensah, Le rite d’afofofo d’une femme adultère chez les Ewe du Zio à la lumière de Mulieris diginitatem. Mémoire de fi n de cycle, Lomé 2004.
  3. Atiemo Abamfo O., Religion and the Inculturation of Human Rights in Ghana, London 2013.
  4. Burkill Humphrey M., The useful plants of west tropical Africa, Royal Botanic Gardens, Kew 1985-2004.
  5. Drewal Henry J., „Mami Wata. Arts for Water Spirits in Africa and Its Diasporas”, African arts, z. 2, 2008 [w:] http://faculty.washington.edu/ellingsn/Drewal-MamiWata-AfAr.2008.41.2.pdf. (24.10.2015).
  6. Kpogo Laurent, Jésus le Christ et la “justice éwé . Pistes pour une théologie morale de l’inculturation. Academia Alfonsiana, 1994.
  7. Meyer Birgit , Translating the Devil: Religion and Modernity Among the Ewe in Ghana, Edinburgh University Press for the International African Institute, Edinburg 1999.
  8. Mounirou A., Le phénomène de alokpli: croyances, attitudes des Ouatchi de Hahotoe et Akoumape du Togo, Faculté des Lettres et Sciences Humaines, Lomé 2006.
  9. Pawlik Jacek J., Trudność przekładu pojęcia zła w kontekście zachodnioafrykańskich kultur, [w:] Między przekładem biblijnym a rodzimą teologią. Wybrane problemy przekładów biblijnych i teologii afrykańskiej, Halemba Andrzej, Różański Jarosław, red., Komisja Episkopatu ds. Misji, Warszawa 2003, s. 87-96.
  10. Pazzi Robert, Introduction à l’histoire de l’aire culturelle ajatado (peuples ewe, aja, xwla, ayizo, gen, sahwe, xweda, fon, gun), Publication Gouvernementale Nationale, Université du Bénin, Lomé 1979.
  11. Rivière Claude, Anthropologie religieuse des Évé du Togo, Les Nouvelles Editions Africaines, Lomé 1981.
  12. Rivière Claude, La naissance chez les Eve du Togo, „Journal des Africanistes”, t. 51, 1981, s. 71-95.
  13. Sito Edward, Pokuta i pojednanie w przypadkach niewierności małżeńskiej wśród ludu Ewe. „Magdaleński” przyczynek do wypracowania wątku inkulturacyjnego, [w:] Św. Maria Magdalena w wierze, pobożności, teologii i sztuce - dawniej i dziś. Perspektywa uniwersalna i regionalna, Jezierski Jacek, Parzych-Blakiewicz Katarzyna, Rabczyński Paweł, red., Warmińskie Wydawnictwo Diecezjalne, Olsztyn 2015, s. 335-352.
  14. Spieth Jakob, Les communautés Ewe, Lomé 2009.
  15. Surgy Albert de, Le système religieux des évhé, Ed. l’Harmattan, Paris 1988.
  16. Surgy Albert de, La relation au conjoint idéal et le statut de l’imaginaire chez les Evhé, „Journal des Africanistes” t. 50, 1980, z. 2, s. 73-105.