Kupcy indyjscy w międzynarodowym handlu Zanzibaru w latach 1840–1888

Abstrakt

Artykuł dotyczy roli kupców indyjskich w międzynarodowym handlu Zanzibaru w latach 1840–1888, tzn. od umocnienia się władzy Saʻīda ibn Sulṭāna Āl Bu Saʻīdī na wybrzeżu Afryki Wschodniej do utraty tego obszaru przez Sułtanat Zanzibarski w wyniku podziału kolonialnego. Artykuł niniejszy dotyczy zarówno obiektywnych, jak i subiektywnych czynników określających miejsce Indusów w handlu zanzibarskim, w tym transportowo-komunikacyjnych, walutowych, związanych z udziałem w mechanizmach wymiany, negocjacji, kooperacji, konkurencji oraz przepływem kapitału. Oprócz tego analizuje przemianę wewnątrz społeczności indyjskiej Sułtanatu Zanzibarskiego odwołując się do pojęcia diaspory handlowej. Koncentruje się na sposobach, w jakie realizowała ona funkcję pośrednika w wymianie międzynarodowej na różnych jej poziomach adoptując się do zmieniających się warunków politycznych, technicznych i fi nansowych. Rozpatruje przemiany w relacjach między kupcami indyjskimi a zachodnimi, w tym erozji zaufania postępującej w związku ze wzrostem konkurencji i ryzyka, którym obciążony był handel. Autor kreśli model ewolucji społeczności indyjskiej od stadium, w którym dostęp do pośrednictwa był poddany kontroli ścisłej elity diaspory oraz władcy do sytuacji, w której hierarchia diaspory uległa fragmentacji a szeroki dostęp do kredytu otworzył nowe możliwości szerszej fali imigrantów z Indii. Dotyczyło to zarówno bezpośredniego handlu z rynkami zachodnimi, jak i handlu na wybrzeżu Afryki Wschodniej. Autor wykorzystał zasoby archiwalne znajdujące się na Zanzibarze, w Wielkiej Brytanii, Niemczech, USA i Francji, w tym źródła wytworzone przez fi rmy kupieckie zgromadzone, w Staatsarchiv w Hamburgu oraz Peabody Essex Museum w Peabody (MA, USA).