Etiopia pomiędzy mową a pismem. Spór nie tylko intelektualny pomiędzy cesarzem i pisarzem o koncepcje państwa

Abstrakt

Długi okres rządów cesarza Hajle Syllasje I (1930–1974) był okresem radykalnych zmian, które dokonywały się w Etiopii. Wynikały one zarówno z konieczności reakcji na wydarzenia na świecie jak i z działań i polityki prowadzonej przez cesarza wspieranego przez grupę etiopskich reformatorów. Celem niniejszego artykułu jest przedstawienie jednego z aspektów dyskusji nad potrzebą wprowadzania tych zmian – reformy pisma zaproponowanej przez uznanego pisarza, myśliciela i etiopskiego męża stanu, Haddisa Alemajehu. Chciałybyśmy dowieść, biorąc pod uwagę kwestie językowe i kulturowe, że Haddis 1 poprzez proponowaną reformę pisma zabrał głos w dyskusji nad rolą tradycji we współczesnej Etiopii oraz nad potrzebą reformy metod zarządzania państwem. Kwestia zapisu języka amharskiego, który wówczas, jak i przez setki lat był językiem władzy w Etiopii, łączy się z ważnym aspektem etiopskiej kultury, określanym często w literaturze jako „wosk i złoto” (amh. semynna uerk). Określenie to oznacza kulturową potrzebę ukrycia ważnych treści (czyli złota) pod warstwą wosku – treści łatwiejszych w odbiorze, ale o mniejszym znaczeniu. Skomplikowany system zapisu języka amharskiego alfasylabariuszem stanowi do dziś element nadający językowi i kulturze tajemniczości, ale też komplikujący przekaz oraz wymagający od czytelnika pogłębionej znajomości historii, kultury i niuansów języka.