Abstrakt
Podjęcie tematu jest poprzedzone obszernym wstępem, który przybliża lud Ewe, zamieszkujący południowe Togo i Benin. W oparciu o dane historyczne oraz tradycję ustną został przedstawiony rys władzy politycznej u Ewe od XVII w. do współczesności, a następnie tradycyjna organizacja społeczna tego ludu, wraz z informacjami o zróżnicowaniu statusu społecznego jednostek. W tym kontekście zostały zamieszczone dostępne, fragmentaryczne informacje o formach współczesnego niewolnictwa i handlu ludźmi. Zasadniczym tematem jest prezentacja tradycyjnego systemu pokrewieństwa u Ewe i ukazanie znaczenia więzi rodzinnych. Szczegółowej analizie zostaje poddany religijny i genealogiczny wymiar rodziny. Rekonstrukcja tradycyjnych obyczajów, w oparciu o przekazy z przełomu wieków XIX i XX jest punktem wyjścia do przedstawienia instytucji małżeństwa. W artykule zostały szczegółowo ukazane poszczególne etapy zawierania małżeństwa: od poznania, poprzez okres narzeczeństwa, negocjacji związanych z ustaleniem wysokości posagu, po opis rytuałów zaślubin. Opis kończą informacje dotyczące zmian w obyczajach związanych z małżeństwem w okresie po powstaniu niepodległego państwa Togo.
Bibliografia
- Abalo E.M., Rapport de mission sur la participation à la consultation sous-régionale sur le traffic transfrontalier des enfants en Afrique de l’Ouest et du Centre, Libreville 11-16 mars 2002, Lomé 19 mars 2002.
- Adabra A.K., Aux sources de l’histoire et des traditions eve: l’exemple de l’Avé, Ed. Saint Augustin, Lomé 2012.
- Adotévi L.S., Contribution à l’étude de l’esclavage en pays guin (Mina) à l’époque précoloniale (XVII - XVII), w: N. L. Gayibor (ed.), Le tricentenaire d’Aneho et du pays guin, Presses de l’UB, Lomé 2001.
- Atakpah B.O., Le mariage coutumier au Togo à la lumière du droit canonique, Pontificia Universitas Urbaniana, Romae 1959.
- Cornevin R., Le Togo. Des origines à nos jours, Académie des Sciences d’Outre-Mer, Paris 1988.
- Ellis A.B., The Ewe-Speaking Peoples of the Slave Coast of West Africa: The Religion, Manners, Customs, Laws, Languages, Chapman and Hall, London 1890.
- Fortes W., Evans-Pritchard E.E., African political systems, International African Institute, Oxford University, London 1969 (13).
- Gayibor L.N., Migrations – Société – Civilisation, Les Ewés du Sud−Togo, Praca doktorska, Paris 1975.
- Gayibor N.L., Histoire des togolais. Des origines aux années 1960, Ed. Karthala − Presses de l’UB, t. 1-4, Lomé 2012.
- Gayibor N.L., Les peuples du Sud−Togo, Presses de l’UB, Lomé 1992.
- Gilli B., Naissances humaines ou divines? Analyse de certains types de naissances attribués au Vodu, Ed. Haho, Lomé 1997.
- Hamberger K., Matrilinéarité et culte des aïeules chez les Éwé, „Journal des Africanistes” 2009 (79), s. 241-279.
- Klein S., Etos zachodnioafrykańskiego ludu Ewe w świetle zasad moralności chrześcijańskiej, Opole 2000.
- Kludze A.K.P., Ewe law of property, Sweet and Maxwell, London 1973.
- Koffi K., Note sur le thème de l’esclavage dans la politique togolaise actuelle, „Journal des africanistes”, 2000 (70), s. 233-237.
- Kpogo L., Jésus le Christ et la „justice é wé ”. Pistes pour une théologie morale de l’inculturation, Romae 1994.
- Kryński A., Niedźwiedzki W., Słownik języka polskiego, Warszawa 1909.
- La traite des personnes au Togo : Facteurs et recommandations, UNESCO
- Łąkowski R., Słownik języka polskiego, Warszawa 1988.
- Locoh T., La nuptialité au Togo. Evolution entre 1961 et 1970, „Population” 1976 (31), s. 379-398.
- Locoh T., Structures familiales et évolutions de la fécondité dans les pays à fécondité intermédiaire d’Afrique de l’Ouest, w: Bulletin démographique des Nations Unies, Achever la transition de la fécondité, Numéro spécial, nr 48/49, 2002, New York 2010, s. 177-192.
- Meekers D, Freedom of partner choice in Togo, „Journal of comparative family studies”, 1995 (26), s. 163-178.
- Pauvert J.C., L’évolution politique des Ewé, „Etudes africaines” 1960 (2), s. 161-192.
- Riendorf C.Ch., History of the Gold Coast and Asante, based on traditions and historical facts : comprising a period of more than three centuries from about 1500 to 1860, Basel 1895.
- Rivière C., Anthropologie religieuse des Évé du Togo, Les Nouvelles Editions Africaines, Lomé 1981.
- Rivière C., Union et procréation en Afrique. Rites de la vie chez les Evé du Togo, L’Harmattan, Paris 1990.
- Rongier J., Parlons évé. Langue du Togo. Ed. Harmattan, Paris 2004.
- Sito E., Analiza biblijnych odniesień w genezie ludu Ewe na podstawie przekazów ustnych o królu Agokoli, „NURT SVD” 2014 (136/2), s. 46-63.
- Sito E., Pokuta i pojednanie w przypadkach niewierności małżeńskiej wśród ludu Ewe. „Magdaleński” przyczynek do wypracowania wątku inkulturacyjnego, w: J. Jezierski, K. Parzych-Blaszkiewicz, P. Rabczyński (red.), Św. Maria Magdalena w wierze, pobożności, teologii i sztuce – dawniej i dziś. Perspektywa uniwersalna i regionalna. Warmińskie Wydawnictwo Diecezjalne, Olsztyn 2015, s. 335-352.
- Spieth J., Die Ewe-Stämme : Material zur Kunde des Ewe−Volkes in Deutsch−Togo, D. Reimer (Ernst Vohsen), Berlin 1906. Tłumaczenie na język francuski, Les communautés Ewe, presses de l’UL, Lomé 2009; w języku angielskim, The Ewe people : a study of the Ewe people in German Togo, Sub-Saharan Publishers, Accra 2011.
- Surgyde A., Le système religieux des évhé, Ed. L’Harmattan, Paris 1988.
- Thiriat M.-P., Faire et défaire les liens du mariage : évolution des pratiques matrimoniales au Togo, Centre français sur la population et le développement, Paris 1998.
- Vorbrich R., Plemienna i postplemienna Afryka. Koncepcje i postaci wspólnoty w dawnej i współczesnej Afryce, Poznań 2012.
- Westermann D., Die Glidyi-Ewe in Sü d-Togo; Zü ge aus ihrem Gesellschafsleben, Berlin 1935, Przetłumaczone na język francuski, La vie sociale des Guin d’Aneho et de Glidji (Sud−Togo), Presses de l’UL, Lomé 2012.
- Zielnica K., Lud Ewe w Afryce Zachodniej: przykład kształtowania się świadomości etnicznej i narodowej, Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław 1976.
- „Signification : La tendresse d’une mère est unique”. zob. http://contributionsafricaines.com/tag/proverbe-ewe [dostęp 20/11/2015].
- Dokument United Nations Educational Scientifi c and Cultural Organization (Organizacja Narodów Zjednoczonych do Spraw Oświaty, Nauki i Kultury), La traite des personnes au Togo : Facteurs et recommandations. Document stratégique série pauvreté n° 14.4 (F), Paris 2007, s. 17-22
- Famille, migration et urbanisation au Togo, Etude dans le secteur de la population au Togo, Uniwerystet z Lomé, Katedra Studiów Demografi cznych, Lomé 2002, t. 4, s. 64-67
- http://www.lemonde.fr/a-la-une/2005/05/27/les-blessures-d-aneho-latogolais6548213208.html [dostęp 3/11/2015].
- Human Rights Watch, Aux frontières de l’esclavage. Traite des enfants au Togo, Mars 2003, t. 15.