Opublikowane 2017-10-01
Słowa kluczowe
- Nubia,
- okres Fundż,
- archeologia historyczna,
- osadnictwo,
- etnoarcheologia
Abstrakt
Artykuł skupia się na perspektywach badawczych tak zwanego okresu Fundż w regionie Dongoli, zarysowuje także sytuację polityczno-społeczną po upadku Królestwa Makurii oraz przedstawia interpretację zachodzących wówczas procesów na podstawie źródeł pisanych. Artykuł ten przedstawia także sytuację etniczną w dolinie środkowego Nilu rekonstruowaną na podstawie źródeł pisanych mówiących o napływie ludności arabskiej na tereny zajmowane przez Królestwo Makurii. W dalszej części przedstawiony jest stan badań archeologicznych związanych ze wspomnianym okresem oraz rozważane są możliwe do zastosowania w badaniach nad nim podejścia i metody badawcze. Pośród omawianych podejść dyskutowane jest zastosowanie archeologii historycznej, archeologii islamu oraz etnoarcheologii w badaniach nad okresem Fundż w regionie Dongoli. Ostatnia część przedstawia możliwości studiów regionalnych w badaniach nad osadnictwem i polityczną integracją w dolinie środkowego Nilu. Celem artykułu jest ocena słuszności zastosowania dyskutowanych perspektyw badawczych w odniesieniu do realiów występujących w omawianym regionie oraz dostępności i charakteru źródeł.
Bibliografia
- Alexander J., The Turks on the Middle Nile, “Archéologie du Nil Moyen” t. 7, 1995, s. 15-35.
- Banning E. B., Spatial Perspective on Early Urban Development, [w:] Urbanism in Antiquity. From Mesopotamia to Crete, red. W. E. Aufrecht, N. A. Mirau i S. W. Gauley, Sheffield 1997, s. 17-34.
- Boddy J., Wombs and Alien Spirits. Women, Men, and the Zar Cult in Norther Sudan, Madison 1989.
- Bradley R. J., Nomads in the Archaeological Record. Case Studies in the Northern Province of the Sudan, [=Meroitica 13], Berlin 1992.
- Bruce J., Travels to Discover the Sources of the Nile. Vol. VI, Edynburg 1805.
- Burckhardt J. L., Travels in Nubia, London 1822.
- Cailliaud F., Voyage à Méroé , au fleuve Blanc, au-delà de Fâzoql dans le midi du royaume de Sennâr, à Syouah et dans cinq autres oasis; fait dans les années 1819, 1820, 1821 et 1822, Paris 1826.
- Ceccarelli-Morolli D., Un interessante brano di un manoscritto etiopico del XVI sec. concernente la Nubia, “Cahiers de Recherches de l’Institut de Papyrologie et d’Égyptologie de Lille ” t. 19 (3), 1998, s. 67-72.
- Crawford O.G.S., The Fung Kingdom of Sennar, Gloucester 1951.
- Çelebi E., Ins Land der geheimnisvollen Func: des türkischen Weltenbummlers, Evliyā Çelebi, Reise durch Oberägypten und den Sudan nebst der osmanischen Provinz Habes in den Jahren 1672/73, tłum. E. Prokosch, Graz 1994.
- Dziewoński W. K., Przegląd teorii sieci osadniczej, [w:] Elementy teorii planowania przestrzennego, red. W. Secomski, Warszawa 1972, s. 163-181.
- Edwards D., The Potential for Historical Archaeology in the Sudan, “Azania” t. 39, 2004, s. 13-33.
- El-Bushra S., Towns in the Sudan in the Eighteen and Early Nineteenth Centuries, “Sudan Notes and Records”, vol. 52, 1971, s. 63-70.
- Elzein I.S., Islamic Archaeology in the Sudan, Cambridge 2004.
- Gartkiewicz P., The Cathedral in Old Dongola and Its Antecedents, Warszawa 1990.
- Godlewski W., Dongola – Ancient Tungul. Archaeological Guide, [=PCMA Archaeological Guides], Warszawa 2013.
- Godlewski W., The Fortifications of Dongola and Houses to the North of the Citadel, [w:] Dongola 2012-2014. Fieldwork, Conservation and Site Management, red. D. Dzierzbicka, W. Godlewski, Warszawa 2015, s. 183-213.
- González-Ruibal A. Ethnoarchaeology or simply archaeology?, “World Archaeology” t. 48, 2016, s. 687-692.
- Gould, R. A., Schiffer M. B, Modern Material Culture: The Archaeology of Us, Nowy Jork 1981.
- Grzymski K. Landscape Archaeology of Nubia and Central Sudan, “African Archaeological Review” t. 21, nr 1, 2004, s. 7-30.
- Hasan Y. F., The Arabs and the Sudan. From the Seventh to the Early Sixteenth Century, Edynburg 1967.
- Insoll T., The Archaeology of the Islam in Sub-Saharan Africa, Cambridge 2003.
- Jakobielski S., Scholz P., Dongola-Studien. 35 Jahre polnischer Forschungen im Zentrum des makuritischen Reiches, Warszawa 2001.
- Kramer C., David N., Ethnoarchaeology in Action, Cambridge 2001.
- Kurcz M., Za trzecią kataraktą. Życie codzienne wsi północnosudańskiej, Wrocław- Kraków 2007.
- Obłuski A., The Rise of Nobadia. Social Change in Northern Nubia in Late Antiquity, Warszawa 2014.
- Poncet Ch. J., A Voyage to Ethiopia, made in the years 1698, 1699 and 1700. Describing Particularly that Famous Empire; as also the Kingdoms of Dongola, Sennar, Part of Egypt etc., with the Natural History of those Parts. By Monsieur Poncet, M. D. Faithfully tr. From French original, Londyn 1709.
- Skibo, J. M., Schiffer M. B., People and Things: A Behavioral Approach to Material Culture, Nowy Jork 2008.
- Smith S. T., The University of California Dongola Reach Expedition. West Bank Reconnaissance Survey, 1997-1998, “Kush” t. XVIII, 2003, s. 157-172.
- Spaudling J., The Sudanese Travels of Theodoro Krump, kompilacja i tłumaczenie: J. Spaudling, Nowy Jork 1974.
- Udal J. O., The Nile in Darkness: Conquest and Exploration 1504-1862, Norwich 1998.
- Vantini G., Oriental Sources Concerning Nubia, Heidelberg-Warszawa 1975.
- Welsby D., Life on the desert seven thousand years of settlement in the Northern Dongola Reach, Sudan, Oksford 2001.
- Żurawski B., Dongola, the City of Makurians (Literary sources to 1956), [w:] Dongola-Studien. 35 Jahre polnishscher Forschungen im Zentrum des makuritischen Reiches red. S. Jakobielski, P. Sholz, Bibliotheca nubica et aetiopica t. 7, Warszawa 2001, s. 75-140.
- Żurawski B. Dongola Reach. The Southern Dongola Reach Survey, 2001, Warszawa 2002.
- Żurawski B., Kings and Pilgrims. St Raphael Church II at Banganarti, mid-eleventh to mid-eighteen century, [=Nubia V, =Banganarti 2], Warszawa 2014.