Afryka

Nr 49 (2019): Afryka
Artykuły

O symbolicznych wizerunkach psa i hieny w kulturze Hausa

PDF
  • Ewa Siwierska
Ewa Siwierska
Katedra Języków i Kultur Afryki, Wydział Orientalistyczny, Uniwersytet Warszawski, Krakowskie Przedmieście 26/28, 00-927 Warszawa, Polska

Opublikowane 2019-04-01

Słowa kluczowe

  • pies (kare),
  • hiena (kura),
  • Hausa,
  • symbolizm

Abstrakt

Wygląd zwierząt, ich cechy charakterystyczne i zachowanie odgrywają ważną rolę w kształtowaniu ludzkiego myślenia i sposobu postrzegania świata. Stosunek ludzi do zwierząt odzwierciedla się w języku, który stanowi istotny element kultury i klucz do zrozumienia fi lozofi i życia. Artykuł przedstawia symboliczne znaczenie psa (kare) i hieny (kura) w hausańskich przysłowiach i mądrościach, które przekazują wiedzę, poglądy i wartości tego ludu, często wyrażane w sposób metaforyczny.

PDF

Bibliografia

  1. Abraham, Roy Clive, Dictionary of the Hausa Language, University of London Press Ltd, London 1962.
  2. Ahmad Murtala, The Islamic Viewpoint on Global Climate Change, “The FAIS Journal of the Humanities”, vol. 5, 2011, 1, s. 94-104.
  3. Boyce, Mary, Zaratusztrianie. Wiara i życie, przeł. Z. Józefowicz-Czabak, B.J. Korzeniowski, Wydawnictwo Łódzkie, Łódź 1988.
  4. Brzezińska, Magdalena, Kontrakt z duchami. Czary i religia w Gwinei Bissau, Sopockie Wydawnictwo Naukowe, Sopot 2014.
  5. Buchalik, Lucjan, Dawny świat Dogonów, Muzeum Miejskie w Żorach, Żory b.r.
  6. Danecki, Janusz (spisał), Opowieści Koranu, Instytut Wydawniczy „Nasza Księgarnia”, Warszawa 1991.
  7. Darwin, Karol, O wyrazie uczuć u człowieka i zwierząt, przeł. Z. Majlert, Warszawa 1988.
  8. Dubos, René, Pochwała różnorodności, przeł. E. Krasińska, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 1986.
  9. Dziekan, Marek M., Symbolika arabsko-muzułmańska. Mały słownik, VERBINUM, Warszawa 1997.
  10. Evans-Pritchard, Edward E., Czary, wyrocznie i magia u Azande, przeł. S. Szymański, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 2008.
  11. Hamid Ahmed Daba, Linguistic Taboos and Animal Categories as Verbal Abuse or Compliment in Hausa, “Harsunan Nijeriya”, vol. XVIII, 1997, s. 83-98.
  12. Ibn Hazm, O leczeniu dusz i poskramianiu wad, przeł. J. Danecki, DIALOG, Warszawa 1998.
  13. Ibrahim Yaro Yahaya, Yunusa Yusufu, Da koyo akan iya. Littafi na hud’u, University Press PLC, Ibadan 2001.
  14. Kirk-Greene, Anthony H.M., Hausa ba dabo ba ne, Oxford University Press, Ibadan 1966.
  15. Kopaliński, Władysław, Słownik symboli, Ofi cyna Wydawnicza RYTM, Warszawa 2001.
  16. Koran, przekład i komentarz J. Bielawski, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 1986.
  17. Księga znaczeń. Muzułmańskie hikmy o Bogu i ludziach, VERBINUM, Warszawa 1999.
  18. Labaru na da da na yanzu, The Northern Nigerian Publishing Company, Zaria 1970.
  19. Mahomet, Mądrości Proroka (Hadisy), wybór, przekład i wstęp J. Danecki, DIALOG, Warszawa 1993.
  20. Mahomet, O małżeństwie, kupcach i dobrym wychowaniu, wybór, przekład i wstęp J. Kozłowska, DIALOG, Warszawa 1999.
  21. Mbiti, John S., Afrykańskie religie i filozofia, przeł. K. Wiercińska, Instytut Wydawniczy PAX, Warszawa 1980.
  22. McIntyre, Joseph, Mahlburg, Hilke, Hausa in the Media. A Lexical Guide, Buske Verlag, Hamburg 1991.
  23. Milczarek, Sylwester, Kultura łowiecka w świecie islamu, DIALOG, Warszawa 2002.
  24. Morris, Desmond, Naga małpa, przeł. T. Bielicki, J. Koniarek, J. Prokopiuk, Świat Książki, Warszawa 1997.
  25. Newman, Paul, Newman, Roxana Ma, Modern Hausa-English Dictionary, University Press PLC, Ibadan 1979.
  26. Oesterreicher-Moliwo, Marianne, Leksykon symboli, przeł. J. Prokopiuk, Wydawnictwo ROK Corporation SA, Warszawa 1992.
  27. Piłaszewicz, Stanisław, Afrykańska Księga Rodzaju. Mity i legendy ludów Afryki Zachodniej, Iskry, Warszawa 1978.
  28. Piłaszewicz, Stanisław, W cieniu krzyża i półksiężyca. Rodzime religie i „filozofia” ludów Afryki Zachodniej, Iskry, Warszawa 1986.
  29. Piłaszewicz, Stanisław, Historia literatur afrykańskich w językach rodzimych. Literatura hausa, Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 1988.
  30. Piłaszewicz, Stanisław, Egzotyczny świat sawanny. Cywilizacja i kultura ludu Hausa, DIALOG, Warszawa 1995.
  31. Piwiński, Ryszard, Mity i legendy w krainie Proroka, Iskry, Warszawa 1983.
  32. Plessner, Helmuth, Pytanie o conditio humana, przeł. M. Łukasiewicz, Z. Krasnodębski, A. Załuska, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 1988.
  33. Prieur, Jean, Symbole świata, przeł. J. Kluza, Wydawnictwo TOMaCO, Warszawa b.r.
  34. Radke, Reinhard, Serengeti, przeł. E. Walewska-Wilk, Grupa Wydawnicza Bertelsmann Media, Warszawa 2002.
  35. Rzewuski, Eugeniusz, Azania zamani. Mity, legendy i tradycje ludów Afryki Wschodniej, Iskry, Warszawa 1978.
  36. Serpell, James, W towarzystwie zwierząt. Analiza związków ludzie-zwierzęta, przeł. A. Alichniewicz, A. Szczęsna, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 1999.
  37. Seyyed Hossein Nasr, Istota islamu, przeł. K. Pachniak, Instytut Wydawniczy Pax, Warszawa 2010.
  38. Sidorowicz, Sergiusz, Czystość rytualna w islamie, [w:] Literatura arabska. Dociekania i prezentacje. 2. Prawo i teologia islamu, DIALOG, Warszawa 2000, s. 7-45.
  39. Tressider, Jack, Symbole i ich znaczenie, przeł. Z. Dalewski, Świat Książki, Warszawa 2001,
  40. Tworyschka, Monika i Udo, Islam. Mały słownik, VERBINUM, Warszawa 1995.
  41. Usman Usaini Fagge, Ire-iren karin harshen hausa na rukuni, Benchmark Publishers Limited, Kano b.r.
  42. Zając, Patryk, Słowa-klucze kultury w przysłowiach Hausa, „Przegląd Orientalistyczny”, 1-2 (265-266), 2018, s. 155-181.
  43. Zajączkowski, Andrzej, Muntu dzisiaj. Studium afrykanistyczne, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 1970.
  44. Ząbek, Maciej, Arabowie z Dar Hamid. Społeczność w sytuacji zagrożenia ekologicznego, DIALOG, Warszawa 1998.